Waar ons land vijf jaar geleden in het beste geval een Europese middenmoter genoemd kon worden op vlak van de elektrificatie van het wagenpark, zijn we nu aan een indrukwekkende inhaalrace bezig. Dat blijkt uit cijfers van de Europese autobouwersvereniging ACEA. 19,3 procent van alle nieuwe auto’s die tussen januari en november 2023 werden ingeschreven in België was volledig elektrisch, tegenover amper 9,7 procent in dezelfde periode in 2022.

In één jaar tijd is het aandeel van e-auto’s dus nagenoeg verdubbeld. Daarmee zijn we - samen met Finland - Europees kampioen. Ter vergelijking: in Nederland bedraagt de toename 41 procent, in Frankrijk 26 procent en in Duitsland 15 procent. Het EU-gemiddelde is 28%.

Voor alle duidelijkheid: het gaat dan om de snelheid waarmee de elektrificatie zich voltrekt. Als je niet kijkt naar de evolutie maar enkel naar het aandeel e-auto’s in alle nieuw ingeschreven wagens, liggen de Scandinavische landen nog mijlenver voorop. Zo was in de eerste elf maanden van 2023 liefst 83 procent van alle nieuw ingeschreven wagens in koploper Noorwegen puur elektrisch. Ook IJsland (47%), Zweden (39%), Denemarken en Finland (elk 34%) doen het bijzonder goed.

Bedrijfswagens
De elektrische inhaalrace in België is volledig te danken aan de bedrijfswagens, die inmiddels ruim twee derde van de totale verkoop van nieuwe auto’s uitmaken. Daar gaat de vergroening van de vloot zeker sinds vorige zomer veel sneller dan zowel de automakers als de overheden hadden voorspeld.

‘Vorig jaar was het aandeel elektrische auto’s op alle nieuw verkochte bedrijfswagens nog 26 procent. Dit jaar gaan we zeker op 60 procent uitkomen’, zegt Frank Van Gool, de directeur van de federatie van leasingbedrijven Renta. ‘Ik had nooit verwacht dat het zo snel zou gaan’, zegt ook Michel Martens, het hoofd van de studiedienst van autosectorfederatie Febiac. ‘Tot voor kort gingen we ervan uit dat het tot 2027 zou duren voor alle nieuwe bedrijfswagens elektrisch zouden zijn. Maar ondertussen lijkt het erop dat dat volgend jaar of in 2026 al het geval zal zijn’, zegt Martens.
Bij BMW, dat met afstand de grootste verkoper van bedrijfswagens in ons land is, was eind vorig jaar al 70 procent van alle nieuwe bestelde auto’s volledig elektrisch. Het adviesbureau in elektromobiliteit Ekreo heeft zijn prognoses over het aantal elektrische auto’s in ons land in 2030 ondertussen verhoogd van 1,6 miljoen naar bijna 2 miljoen. ‘Daarmee staan we tegen 2030 op hetzelfde niveau als Nederland, dat in Europa als een van de elektropioniers bekend staat’, zegt Ekreo-directeur Jochen De Smet.

De oorzaak is duidelijk, zegt Martens. ‘De bedrijfswagenmarkt drijft op fiscaliteit. Als in die autofiscaliteit iets verandert, past de markt zich meteen aan.’ Sinds de zomer van 2023 genieten enkel nog volledig emissieloze auto’s een maximaal fiscaal voordeel, wat bestuurders massaal naar wagens zonder verbrandingsmotor drijft.

Bittere pil
Die snelle overgang verrast ook de overheid, zo bleek eerder deze week. Omdat de populariteit van e-auto’s zo groot is, zakt de gemiddelde uitstoot van de nieuw ingeschreven wagens snel. Daardoor dreigt het voordeel alle aard (VAA) op fossiele bedrijfswagens in korte tijd fors op te lopen. Iets wat erg veel werknemers zou treffen. ‘Bijna drie kwart van de 700.000 bedrijfswagens die in ons land rondrijden, is nog altijd uitgerust met een benzine- of dieselmotor’, zegt Martens.

‘We hadden niet verwacht dat de omschakeling naar volledig elektrische auto’s zo snel zou gaan’, valt te horen op het kabinet van Vincent Van Peteghem (CD&V). De minister van Financiën werkt nu aan een aanpassing van de regels die ervoor moet zorgen dat de pil voor de bestuurders van een bedrijfswagen op benzine of diesel minder bitter is. Het kabinet-Van Peteghem wil nog niets kwijt over de vorm van die aanpassing. Normaal gezien wordt er niets beslist voor de eerstvolgende federale ministerraad. Die staat pas volgende week vrijdag op de agenda, als gevolg van buitenlandse verplichtingen van premier Alexander De Croo (Open VLD).
Naast de dreigende verhoging van het VAA doemt op de achtergrond een potentieel nog groter probleem op. De fiscale hervorming van de autofiscaliteit is door Van Peteghem minutieus voorbereid en wordt alom geprezen. Maar de snellere elektrificatie maakt ook dat de overheidsinkomsten uit het autogebruik de komende jaren zullen tegenvallen. Zo genieten gebruikers van een elektrische bedrijfswagen het laagste VAA-tarief, betalen ze logischerwijs geen accijns meer op benzine en diesel, en zijn elektrische bedrijfswagens voor werkgevers de komende jaren nog 100 procent aftrekbaar, in tegenstelling tot aanzienlijk lagere percentages voor auto’s met louter verbrandingsmotor of (plug-in)hybrides.

Consultant EY en studiebureau Transport & Mobility Leuven becijferde eind vorig jaar al dat de elektrificatie de staatskas tegen 2030 jaarlijks 1,5 miljard euro minder oplevert aan brandstofaccijnzen.

Bron: De Tijd